Shivakeshadi Padanta Varnana Stotram

---

ശിവായ നമഃ || 

ശിവകേശാദി പാദാന്ത വര്ണന സ്തോത്രം

ദേയാസുര്മൂര്ധ്നി രാജത്സരസസുരസരിത്പാരപര്യന്തനിര്യത്-
പ്രാംശുസ്തംബാഃ പിശംഗാസ്തുലിതപരിണതാരക്തശാലീലതാ വഃ | 
ദുര്വാരാപത്തിഗര്തശ്രിതനിഖിലജനോത്താരണേ രജ്ജുഭൂതാ 
ഘോരാഘോര്വീരുഹാലീദഹനശിഖിശിഖാഃ ശര്മ ശാര്വാഃ കപര്ദാഃ ||൧|| 

കുര്വന്നിര്വാണമാര്ഗപ്രഗമപരിലസദ്രൂപ്യസോപാനശംകാം  
ശക്രാരീണാം പുരാണാം ത്രയവിജയകൃതസ്പഷ്ടരേഖായമാണം | 
അവ്യാദവ്യാജമുച്ചൈരലികഹിമധരാധിത്യകാന്തസ്ത്രിധോദ്യ- 
ജ്ജാഹ്നവ്യാഭം മൃഡാനീകമിതരുഡുപരുക്പാണ്ഡരം വസ്ത്രിപുണ്ഡ്രം ||൨|| 

ക്രുധ്യദ്ഗൗരീപ്രസാദാനതിസമയപദാംഗുഷ്ഠസംക്രാന്തലാക്ഷാ-
ബിന്ദുസ്പര്ധി സ്മരാരേഃ സ്ഫടികമണിദൃഷന്മഗ്നമാണിക്യശോഭം | 
മൂര്ധ്ന്യുദ്യദ്ദിവ്യസിന്ധോഃ പതിതശഫരികാകാരി വോ മസ്തകം 
സ്താദസ്തോകാപത്തികൃത്ത്യൈ ഹുതവഹകണികാമോക്ഷരൂക്ഷം സദാക്ഷി ||൩|| 

ഭൂത്യൈ ദൃഗ്ഭൂതയോഃ സ്യാദ്യദഹിമഹിമരുഗ്ബിംബയോഃ സ്നിഗ്ധവര്ണോ
ദൈത്യൗഘധ്വംസശംസീ സ്ഫുട ഇവ പരിവേഷാവശേഷോ വിഭാതി | 
സര്ഗസ്ഥിത്യന്തവൃത്തിര്മയി സമുപഗതേഽതീവ നിര്വൠത്തഗര്വം 
ശര്വാണീഭര്തുരുച്ചൈര്യുഗളമഥ ദധദ്വിഭ്രമം തദ്ഭ്രുവോര്വഃ ||൪|| 

യുഗ്മേ രുക്മാഞ്ജപിംഗേ ഗ്രഹ ഇവ പിഹിതേ ദ്രാഗ്യയോഃ പ്രാഗ്ദുഹിത്രാ 
ശൈലസ്യ ധ്വാന്തനീലാംബരരചിതബൃഹത്കഞ്ചുകോഽഭൂത്പ്രപഞ്ചഃ  | 
തേ ത്രൈനേത്രേ പവിത്രേ ത്രിദശവരഘടാമിത്രജൈത്രോഗ്രശസ്ത്രേ 
നേത്രേ നേത്രേ ഭവേതാം ദ്രുതമിഹ ഭവതാമിന്ദ്രിയാശ്വാന്നിയന്തും ||൫|| 

ചണ്ഡീവക്ത്രാര്പണേച്ഛോസ്തദനു ഭഗവതഃ പാണ്ഡുരുക്പാണ്ഡുഗണ്ഡ- 
പ്രോദ്യത്കണ്ഡൂം വിനേതും വിതനുത ഇവ യേ രത്നകോണൈര്വിഘൃഷ്ടിം |
ചണ്ഡാര്ചിര്മണ്ഡലാഭേ സതതനതജനധ്വാന്തഖണ്ഡാതിശൗണ്ഡേ 
ചാണ്ഡീശേ തേ ശ്രിയേ സ്താമധികമവനതാഖണ്ഡലേ കുണ്ഡലേ വഃ ||൬|| 

ഖട്വാംഗോദഗ്രപാണേഃ സ്ഫുടവികടപുടോ വക്ത്രരന്ധ്രപ്രവേശ- 
പ്രേപ്സൂദഞ്ചത്ഫണോരുഷ്വസദതിധവളാഹീന്ദ്രശങ്കാം ദധാനഃ |
യുഷ്മാകം കമ്രവക്ത്രാംബുരുഹപരിലസത്കര്ണികാകാരശോഭഃ 
ശശ്വത്ത്രാണായ ഭൂയാദലമതിവിമലോത്തുംഗകോണഃ സ ഘോണഃ ||൭|| 

കുധ്യത്യദ്ധാ യയോഃ സ്വാം തനുമതിലസതോര്ബിംബിതാം ലക്ഷയന്തീ 
ഭര്ത്രേ സ്പര്ധാതിവിഘ്നാ മുഹുരിതരവധൂശങ്കയാ ശൈലകന്യാ | 
യുഷ്മാംസ്തൗ ശശ്വദുച്ചൈരബഹുലദശമീശര്വരീശാതിശുഭ്രാ-
വവ്യാസ്താം ദിവ്യസിന്ധോഃ കമിതുരവനമല്ലോകപാലൗ കപോലൗ ||൮|| 

യോ ഭാസാ ഭാത്യുപാന്തസ്ഥിത ഇവ നിഭൃതം കൗസ്തുഭോ ദ്രഷ്ടുമിച്ഛന്
സോത്ഥസ്നേഹാന്നിതാന്തം ഗലഗതഗരളം പത്യുരുച്ചൈഃ പശൂനാം | 
പ്രോദ്യത്പ്രേംണാ യമാര്ദ്രാ പിബതി ഗിരിസുതാ സംപദഃ സാതിരേകാ 
ലോകാഃ ശോണീകൃതാന്താ യദധരമഹസാ സോഽധരോ വോ വിധത്താം ||൯|| 

അത്യര്ഥം രാജതേ യാ വദനശശധരാദുദ്ഗലച്ചാരുവാണീ-
പീയൂഷാംഭഃപ്രവാഹപ്രസരപരിലസത്ഫേനബിന്ദ്വാവലീവ | 
ദേയാത്സാ ദന്തപംക്തിശ്ചിരമിഹ ദനുദായാദദൗവാരികസ്യ 
ദ്യുത്യാ ദീപ്തേന്ദുകുന്ദച്ഛവിരമലതരപ്രോന്നതാഗ്രാ മുദം വഃ ||൧൦|| 

ന്യക്കുര്വന്നുര്വരാഭൃന്നിഭഘനസമയോദ്ധുഷ്ടമേഘൗഘഘോഷം 
സ്ഫൂര്ജദ്വാര്ധ്യുത്ഥിതോരുധ്വനിതമപി പരബ്രഹ്മഭൂതോ ഗഭീരഃ | 
സുവ്യക്തോ വ്യക്തമൂര്തേഃ പ്രകടിതകരണഃ പ്രാണനാഥസ്യ സത്യാഃ 
പ്രീത്യാ വഃ സംവിദധ്യാത്ഫലവികലമലം ജന്മ നാദഃ സ നാദഃ ||൧൧||

ഭാസാ യസ്യ ത്രിലോകീ ലസതി പരിലസത്ഫേനബിന്ദ്വര്ണവാന്തര്-
വ്യാമഗ്രേവാതിഗൗരസ്തുലിതസുരസരിദ്വാരിപൂരപ്രസാരഃ | 
പീനാത്മാ ദന്തഭാഭിര്ഭൃശമഹഹഹകാരാതിഭീമഃ സദേഷ്ടാം 
പുഷ്ടാം തുഷ്ടിം കൃഷീഷ്ട സ്ഫുടമിഹ ഭവതാമട്ടഹാസോഽഷ്ടമൂര്തേഃ ||൧൨|| 

സദ്യോജാതാഖ്യമാപ്യം യദുവിമലമുദഗ്വര്തി യദ്വാമദേവം 
നാമ്നാ ഹേമ്നാ സദൃക്ഷം ജലദനിഭമഘോരാഹ്വയം ദക്ഷിണം യത് |  
യദ്ബാലാര്കപ്രഭം തത്പുരുഷനിഗദിതം പൂര്വമീശാനസംജ്ഞം 
യദ്ദിവ്യം താനി ശംഭോര്ഭവദഭിലഷിതം പഞ്ച ദദ്യുര്മുഖാനി ||൧൩|| 

ആത്മപ്രേംണോ ഭവാന്യാ സ്വയമിവ രചിതാഃ സാദരം സാംവനന്യാ 
മഷ്യാ തിസ്രഃ സുനീലാഞ്ജനനിഭഗരരേഖാഃ സമാഭാന്തി യസ്യാം | 
ആകല്പാനല്പഭാസാ ഭൃശരുചിരതരാ കംബുകല്പാഽംബികായാഃ 
പത്യുഃ സാത്യന്തമന്തര്വിലസതു സതതം മന്ഥരാ കന്ധരാ വഃ ||൧൪|| 

വക്ത്രേന്ദോര്ദന്ത ലക്ഷ്മ്യാശ്ചിരമധരമഹാകൗസ്തുഭസ്യാപ്യുപാന്തേ 
സോത്ഥാനാം പ്രാര്ഥയന് യ സ്ഥിതിമചലഭുവേ വാരയന്ത്യൈ നിവേശം | 
പ്രായുംക്തേവാശിഷോ യഃ പ്രതിപദമമൃതത്വേ സ്ഥിതഃ കാലശത്രോഃ  
കാലം കുര്വന് ഗലം വോ ഹൃദയമയമലം ക്ഷാലയേത്കാലകൂടഃ ||൧൫|| 

പ്രൗഢപ്രേമാകുലായാ ദ്ദഢതരപരിരംഭേഷു പര്വേന്ദുമുഖ്യാഃ 
പാര്വത്യാശ്ചാരുചാമീകരവലയപദൈരങ്കിതം കാന്തിശാലി | 
രംഗന്നാഗാംഗദാഢ്യം സതതമവിഹിതം കര്മ നിര്മൂലയേത്ത-
ദ്ദോര്മൂലം നിര്മലം യദ്ധൃദി ദുരിതമപാസ്യാര്ജിതം ധൂര്ജടേര്വഃ ||൧൬|| 

കണ്ഠാശ്ലേഷാര്ഥമാപ്താ ദിവ ഇവ കമിതുഃ സ്വര്ഗസിന്ധോഃ പ്രവാഹാഃ 
ക്രാന്ത്യൈ സംസാരസിന്ധോഃ സ്ഫടികമണിമഹാസംക്രമാകാരദീര്ഘാഃ | 
തിര്യഗ്വിഷ്കംഭഭൂതാസ്ത്രിഭുവനവസതേര്ഭിന്നദൈത്യേഭദേഹാ 
ബാഹാവസ്താ ഹരസ്യ ദ്രുതമിഹ നിവഹാനംഹസാം സംഹരന്തു||൧൭|| 

വക്ഷോ ദക്ഷദ്വിഷോഽലം സ്മരഭരവിനമദ്ദക്ഷജാക്ഷീണവക്ഷോജാന്തര്-
നിക്ഷിപ്തശുംഭന്മലയജമിലിതോദ്ഭാസി ഭസ്മോക്ഷിതം യത് | 
ക്ഷിപ്രം തദ്രൂക്ഷചക്ഷുഃ ശ്രുതി ഗണഫണരത്നൗഘഭാഭീക്ഷ്ണശോഭം 
യുഷ്മാകം ശശ്വദേനഃ സ്ഫടികമണിശിലാമണ്ഡലാഭം ക്ഷിണോതു ||൧൮|| 

മുക്താമുക്തേ വിചിത്രാകുലവലിലഹരീജാലശാലിന്യവാഞ്ചന്-
നാഭ്യാവര്തേ വിലോലദ്ഭുജഗവരയുതേ കാലശത്രോര്വിശാലേ | 
യുഷ്മച്ചിത്തത്രിധാമാ പ്രതിനവരുചിരേ മന്ദിരേ കാന്തിലക്ഷ്മ്യാഃ 
ശേതാം ശീതാംശുഗൗരേ ചിരതരമുദരക്ഷീരസിന്ധൗ സലീലം ||൧൯|| 

വൈയാഘ്രീ യത്ര കൃത്തിഃ സ്ഫുരതി ഹിമഗിരേര്വിസ്തൃതോപത്യകാന്തഃ 
സാന്ദ്രാവശ്യായമിശ്രാ പരിത ഇവ വൃതാ നീലജീമൂതമാലാ | 
ആബദ്ധാഹീന്ദ്രകാഞ്ചീഗുണമതിപൃഥുലം ശൈലജാകീഡഭൂമിസ്തദ്വോ 
നിഃശ്രേയസേ സ്യാജ്ജഘനമതിഘനം ബാലശീതാംശുമൗലേഃ ||൨൦|| 

പുഷ്ടാവഷ്ടംഭഭൂതൗ പൃഥുതരജഘനസ്യാപി നിത്യം ത്രിലോക്യാഃ 
സമ്യഗ്വൃത്തൗ സുരേന്ദ്രദ്വിരദവരകരോദാരകാന്തിം ദധാനൗ | 
സാരാവൂരൂ പുരാരേഃ പ്രസഭമരിഘടാഘസ്മരൗ ഭസ്മശുഭ്രൗ
ഭക്തൈരത്യാര്ദ്രചിത്തൈരധികമവനതൗ വാഞ്ഛിതം വോ വിധത്താം ||൨൧|| 

ആനന്ദായേന്ദുകാന്തോപലരചിതസമുദ്ഗായിതേ യേ മുനീനാം 
ചിത്താദര്ശം നിധാതും വിദധതി ചരണേ താണ്ഡവാകുഞ്ചനാനി | 
കാഞ്ചീഭോഗീന്ദ്രമൂര്ധ്നാ പ്രതിമുഹുരുപധാനായമാനേ ക്ഷണം തേ
കാന്തേ സ്താമന്തകാരേര്ദ്യുതിവിജിതസുധാഭാനുനീ ജാനുനീ വഃ ||൨൨|| 

മഞ്ജീരീഭൂതഭോഗിപ്രവരഗണഫണാമണ്ഡലാന്തര്നിതാന്ത-
വ്യാദീര്ഘാനര്ഘരത്നദ്യുതികിസലയിതേ സ്തൂയമാനേ ദ്യുസദ്ഭിഃ | 
ബിഭ്രത്യൗ വിമ്രമം വഃ സ്ഫടികമണിബൃഹദ്ദണ്ഡവദ്ഭാസിതേ യേ 
ജംഘേ ശംഖേന്ദുശുഭ്രേ ഭൃശമിഹ ഭവതാം മാനസേ ശൂലപാണേഃ ||൨൩|| 

അസ്തോകസ്തോമശസ്ത്രൈരപചിതിമമലാം ഭൂരിഭാവോപഹാരൈഃ 
കുര്വദ്ഭിഃ സര്വദോച്ചൈഃ സതതമഭിവൃതൗ ബ്രഹ്മവിദ്ദേവലാദ്യൈഃ | 
സമ്യക്സംപൂജ്യമാനാവിഹ ഹൃദി സരസീവാനിശം യുഷ്മദീയേ 
ശര്വസ്യ ക്രീഡതാം  തൗ പ്രപദവരബൃഹത്കച്ഛപാവച്ഛഭാസൗ ||൨൪||

യാഃ സ്വസ്യൈകാംശപാതാദിതിബഹലഗലദ്രക്തവക്ത്രം പ്രണുന്ന-
പ്രാണം പ്രാക്രോശയന്പ്രാങ് നിജമചലവരം ചാലയന്തം ദശാസ്യം | 
പാദാംഗുല്യോ ദിശന്തു ദ്രുതമയുഗദശഃ കല്മഷപ്ലോഷകല്യാഃ 
കല്യാണം ഫുല്ലമാല്യപ്രകരവിലസിതാ വഃ പ്രണദ്ധാഹിവല്ല്യഃ ||൨൫|| 

പ്രഹ്വപ്രാചീനബര്ഹിഃപ്രമുഖസുരവരപ്രസ്ഫുരന്മൗലിസക്ത-
ജ്യായോരത്നോത്കരോസ്ത്രൈരവിരതമമലാ ഭൂരിനീരാജിതാ യാ | 
പ്രോദഗ്രാഗ്രാ പ്രദേയാത്തതിരിവ രുചിരാ താരകാണാം നിതാന്തം 
നീലഗ്രീവസ്യ പാദാംബുരുഹവിലസിതാ സാ നഖാലീഃ സുഖം വഃ ||൨൬||  

സത്യാഃ സത്യാനനേന്ദാവപി സവിധഗതേ യേ വികാസം ദധാതേ 
സ്വാന്തേ സ്വാം തേ ലഭന്തേ ശ്രിയമിഹ സരസീവാമരാ യേ ദധാനാഃ | 
ലോലം ലോലംബകാനാം കുലമിവ സുധിയാം സേവതേ യേ സദാ സ്താം 
ഭൂത്യൈ ഭൂത്യൈണപാണേര്വിമലതരരുചസ്തേ പദാംഭോരുഹേ വഃ ||൨൭|| 

യേഷാം രാഗാദിദോഷാക്ഷതമതി യതയോ യാന്തി മുക്തിപ്രസാദാ-
ദ്യേ വാ നമ്രാത്മമൂര്തിദ്യുസദൃശിപരിഷന്മൂര്ധ്നി ശേഷായമാണാഃ | 
ശ്രീകണ്ഠസ്യാരുണോദ്യച്ചരണസരസിജപ്രോത്ഥിതാസ്തേ ഭവാഖ്യാത്-
പാരാവാരാച്ചിരം വോ ദുരിതഹതികൃതസ്താരയേയുഃ പരാഗാഃ ||൨൮|| 

ഭൂമ്നാ യസ്യാസ്തസീമ്നാ ഭുവനമനുസൃതം യത്പരം ധാമ ധാമ്നാം 
സാമ്നാമാമ്നായതത്ത്വം യദപി ച പരമം യദ്ഗുണാതീതമാദ്യം | 
യച്ചാംഹോഹന്നിരീഹം ഗഗനമിതി മുഹുഃ പ്രാഹുരുച്ചൈര്മഹാന്തോ 
മാഹേശം തന്മഹോ മേ മഹിതമഹരഹര്മോഹരോഹം നിഹന്തു ||൨൯|| 

ഇതി ശ്രീമത്പരമഹംസപരിവ്രാജകാചാര്യസ്യ  ശ്രീഗോവിന്ദഭഗവത്പാദശിഷ്യസ്യ 
ശ്രീമച്ഛങ്കരാചാര്യസ്യ കൃതം ശിവകേശാദിപാദാന്തവര്ണനസ്തോത്രം സംപൂര്ണം ||

---