મહેશાનન્તાદ્ય ત્રિગુણરહિતામેયવિમલ
સ્વરાકારાપારામિતગુણગણાકારિનિવૃતે ।
નિરાધારાધારામરવર નિરાકાર પરમ
પ્રભાપૂરાકારાવર પર નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૧॥
નમો વેદાવેદ્યાખિલજગદુપાદાન નિયતં
સ્વતન્ત્રાસામાન્તાનવધુતિનિજાકારવિરતે ।
નિવર્તન્તે વાચઃ શિવભજનમપ્રાપ્ય મનસા
યતોઽશક્તાઃ સ્તોતું સકૃદપિ ગુણાતીત શિવ તે ॥૨॥
ત્વદન્યદ્વસ્ત્વેકં નહિ ભવ સમસ્તત્રિભુવને
વિભુસ્ત્વં વિશ્વાત્મા ન ચ પરમમસ્તીશ ભવતઃ ।
ધ્રુવં માયાતીતસ્ત્વમસિ સતતં નાત્ર વિષયો ન તે
કૃત્યં સત્યં ક્વચિદપિ વિપર્યેતિ શિવ તે ॥૩॥
ત્વયૈવેમં લોકં નિખિલમમલં વ્યાપ્ય સતતં
તથૈવાન્યાં લોકસ્થિતિમનઘ દેવોત્તમ વિભો ।
ત્વયૈવૈતત્સૃષ્ટં જગદખિલમીશાન ભગવ-
ન્વિલાસોઽયં કશ્ચિત્તવ શિવ નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૪॥
જગત્સૃષ્ટેઃ પૂર્વં યદભવદુમાકાન્ત સતતં
ત્વયા લીલામાત્રં તદપિ સકલં રક્ષિતમભૂત્ ॥
તદેવાગ્રે ભાલપ્રકટનયનાદ્ભુતકરા-
જ્જગદ્દગ્ધ્વા સ્થાસ્યસ્યજ હર નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૫॥
વિભૂતીનામન્તો ભવ ન ભવતો ભૂતિવિલસ-
ન્નિજાકાર શ્રીમન્ન ગુણગણસીમાપ્યવગતા ।
અતદ્વ્યાવૃત્યાઽદ્ધા ત્વયિ સકલવેદાશ્ચ ચકિતા
ભવન્ત્યેવાસામપ્રકૃતિક નમો ધર્ષ શિવ તે ॥૬॥
વિરાડ્ર્રૂપં યત્તે સકલનિગમાગોચરમભૂ-
ત્તદેવેદં રૂપં ભવતિ કિમિદં ભિન્નમથવા ।
ન જાને દેવેશ ત્રિનયન સુરારાધ્યચરણ
ત્વમોઙ્કારો વેદસ્ત્વમસિ હિ નમોઽઘોર શિવ તે ॥૭॥
યદન્તસ્તત્વજ્ઞા મુનિવરગણા રૂપમનઘં
તવેદં સઞ્ચિન્ત્ય સ્વમનસિ સદાસન્નવિહતાઃ ।
યયુર્દિવ્યાનન્દં તદિદમથવા કિં તુ ન તથા
કિમેતજ્જાનેઽહં શરણદ નમઃ શર્વ શિવ તે ॥૮॥
તથા શક્ત્યા સૃષ્ટ્વા જગદથ ચ સંરક્ષ્ય બહુધા
તતઃ સંહૄત્યૈતન્નિવસતિ તદાધારમથવા ।
ઇદં તે કિં રૂપં નિરુપમ ન જાને હર વિભો
વિસર્ગઃ કો વા તે તમપિ હિ નમો ભવ્ય શિવ તે ॥૯॥
તવાનન્તાન્યાહુઃ શુચિપરમરૂપાણિ નિગમા-
સ્તદન્તર્ભૂતં સત્સદસદનિરુક્તં પદમપિ ।
નિરુક્તં છન્દોભિર્નિલયનમિદં વાનિલયનં
ન વિજ્ઞાતં જ્ઞાતં સકૃદપિ નમો જ્યેષ્ઠ શિવ તે ॥૧૦॥
તવાભૂત્સત્યં ચાનૃતમપિ ચ સત્યં કૃતમભૂદૃતં
સત્યં સત્યં તદપિ ચ યથા રૂપમખિલમ્ ।
યતઃ સત્યં સત્યં શમમપિ સમસ્તં તવ વિભો
કૃતં સત્યં સત્યાનૃતમપિ નમો રુદ્ર શિવ તે ॥૧૧॥
તવામેયં મેયં યદપિ તદમેયં વિરચિતં
ન વામેયં મેયં રચિતમપિ મેયં વિરચિતુમ્ ।
ન મેયં મેયં તે ન ખલુ પરમેયં પરમયં
ન મેયં ન નામેયં વરમપિ નમો દેવ શિવ તે ॥૧૨॥
તવાહારં હારં વિદિતમવિહારં વિરહસં
નવાહારં હારં હર હરસિ હારં ન હરસિ ।
ન વાહારં હારં પરતરવિહારં પરતરં
પરં પારં જાને નહિ ખલુ નમો વિશ્વશિવ તે ॥૧૩॥
યદેતત્તત્ત્વં તે સકલમપિ તત્ત્વેન વિદિતમ્
ન તે તત્ત્વં તત્ત્વં વિદિતમપિ તત્ત્વેન વિદિતમ્ ।
ન ચૈતત્તત્ત્વં ચેન્નિયતમપિ તત્ત્વં કિમુ ભવે
ન તે તત્ત્વં તત્ત્વં તદપિ ચ નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૧૪॥
ઇદં રૂપં રૂપં સદસદમલં રૂપમપિ ચે-
ન્ન જાને રૂપં તે તરતમવિભિન્નં પરતરમ્ ।
યતો નાન્યદ્રૂપં નિયતમપિ વેદૈર્નિગદિતં
ન જાને સર્વાત્મન્ ક્વચિદપિ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૧૫॥
ંઅહદ્ભૂતં ભૂતં યદપિ ન ચ ભૂતં તવ વિભો
સદા ભૂતં ભૂતં કિમુ ન ભવતો ભૂતવિષયે ।
યદાભૂતં ભૂતં ભવતિ હિ ન ભવ્યં ભગવતો
ભવાભૂતં ભાવ્યં ભવતિ ન નમો જ્યેષ્ઠ શિવ તે ॥૧૬॥
વશીભૂતા ભૂતા સતતમપિ ભૂતાત્મકતયા
ન તે ભૂતા ભૂતાસ્તવ યદપિ ભૂતા વિભુતયા ।
યતો ભૂતા ભૂતાસ્તવ તુ ન હિ ભૂતાત્મકતયા
ન વા ભૂતા ભૂતાઃ ક્વચિદપિ નમો ભૂત શિવ તે ॥૧૭॥
ન તે માયામાયા સતતમપિ માયામયતયા
ધ્રુવં માયામાયા ત્વયિ વર ન માયામયમપિ ।
યદા માયામાયા ત્વયિ ન ખલુ માયામયતયા
ન માયામાયા વા પરમય નમસ્તે શિવ નમઃ ॥૧૮॥
યતન્તઃ સંવેદ્યં વિદિતમપિ વેદૈર્ન વિદિતં
ન વેદ્યં વેદ્યં ચેન્નિયતમપિ વેદ્યં ન વિદિતમ્ ।
તદેવેદં વેદ્યં વિદિતમપિ વેદાન્તનિકરૈઃ
કરાવેદ્યં વેદ્યં જિતમિતિ નમોઽતર્ક્ય શિવ તે ॥૧૯॥
શિવં સેવ્યં ભાવં શિવમતિશિવાકારમશિવં
ન સત્યં શૈવં તચ્છિવમિતિ શિવં સેવ્યમનિશમ્ ।
શિવં શાન્તં મત્વા શિવપરમતત્ત્વં શિવમયં
ન જાને રૂપત્વં શિવમિતિ નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૨૦॥
યદજ્ઞાત્વા તત્ત્વં સકલમપિ સંસારપતિતં
જગજ્જન્માવૃત્તિં દહતિ સતતં દુઃખનિલયમ્ ।
યદેતજ્જ્ઞાત્વૈવાવહતિ ચ નિવૃત્તિં પરતરાં
ન જાને તત્તત્ત્વં પરમિતિ નમો વેદ્ય શિવ તે ॥૨૧॥
ન વેદં યદ્રૂપં નિગમવિષયં મઙ્ગળકરં
ન દૃષ્ટં કેનાપિ ધ્રુવમિતિ વિજાને શિવ વિભો ।
તતશ્ચિત્તે શંભો નહિ મમ વિષાદોઽઘવિકૄત્તિઃ
પ્રયત્નલ્લબ્ધેઽસ્મિન્ન કિમપિ નમઃ પૂર્ણ શિવ તે ॥૨૨॥
તવાકર્ણ્યાગૂઢં યદપિ પરતત્ત્વં શ્રુતિપરં
તદેવાતીતં સન્નયનપદવીં નાત્ર તનુતે ।
કદાચિત્કિઞ્ચિદ્વા સ્ફુરતિ કતિધા ચેતસિ તવ
સ્ફુરદ્રૂપં ભવ્યં ભવહર પરાવેદ્ય શિવ તે ॥૨૩॥
ત્વમિન્દુર્ભાનુસ્ત્વં હુતભુગસિ વાયુશ્ચ સલિલં
ત્વમેવાકાશોઽસિ ક્ષિતિરસિ તથાઽઽત્માઽસિ ભગવન્ ।
તતઃ સર્વાકારસ્ત્વમસિ ભવતો ભિન્નમનઘાન્ન
તત્સત્યં સત્યં ત્રિનયન નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૨૪॥
વિધું ધત્સે નિત્યં શિરસિ મૃદુકણ્ઠોઽપિ ગરળં
નવં નાગાહારં ભસિતમમલં ભાસુરતનુમ્ ।
કરે શૂલં ભાલે જ્વલનમનિશં તત્કિમિતિ તે
ન તત્ત્વં જાનેઽહં ભવહર નમઃ કુર્પ શિવ તે ॥૨૫॥
તવાપાઙ્ગઃ શુદ્ધો યદિ ભવતિ ભવ્યે શુભકરઃ
કદાચિત્ત્કસ્મિંશ્ચિલ્લધુતરનરે વિપ્રભવતિ ।
સ એવૈતાલ્લોકાન્ રચયિતુમલં સાપિ ચ મહાન્-
કૃપાધારોઽયં સુકયતિ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૨૬॥
ભવન્તં દેવેશં શિવમિતરગીર્વાણસદૃશં
પ્રમાદાદ્યઃ કશ્ચિદ્યદિ યદપિ ચિત્તેઽપિ મનુતે ।
સ દુઃખં લબ્ધ્વાઽન્તે નરકમપિ યાતિ ધ્રુવમિદં
ધ્રુવં દેવારાધ્યામિતગુણ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૨૭॥
પ્રદોષે રત્નાઢ્યે મૃદુલતરસિંહાસનવરે
ભવાનીમારૂઢામસકૃદપિ સંવીક્ષ્ય ભવતા ।
કૃતં સમ્યઙ્નાઠ્યં પ્રથિતમિતિ વેદોઽપિ ભવતિ
પ્રભાવઃ કો વાઽયં તવ હર નમો દીપ શિવ તે ॥૨૮॥
શ્મશાને સઞ્ચારઃ કિમુ શિવ ન તે ક્વાપિ ગમનં
યતો વિશ્વં વ્યાપ્યાખિલમપિ સદા તિષ્ઠતિ ભવાન્ ।
વિભું નિત્યં શુદ્ધં શિવમુપહતં વ્યાપકમિતિ
શ્રુતિઃ સાક્ષાદ્વક્તિ ત્વયમપિ નમઃ શુદ્ધ શિવ તે ॥૨૯॥
ધનુર્મેરુઃ શેષો ધનુવરગુણો યાનમવનિ-
સ્તવૈવેદં ચક્રં નિગમનિકરા વાજિનિકરાઃ ।
પુરોલક્ષ્યં યન્તા વિધિરિપુહરિશ્ચેતિ નિગમઃ
કિમેવં ત્વન્વેષ્યો નિગદતિ નમઃ પૂર્ણ શિવ તે ॥૩૦॥
મૃદુઃ સત્ત્વં ત્વેતદ્ભવમનઘયુક્તં ચ રજસા
તમોયુક્તં શુદ્ધં હરમપિ શિવં નિષ્કળમિતિ ।
વદત્યેકો વેદસ્ત્વમસિ તદુપાસ્યં ધ્રુવમિદં
ત્વમોઙ્કરાકારો ધ્રુવમિતિ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૩૧॥
જગત્સુપ્તિં બોધં વ્રજતિ ભવતો નિર્ગતમપિ
પ્રવૃત્તિં વ્યાપરં પુનરપિ સુષુપ્તિં ચ સકલમ્ ।
ત્વદન્યં ત્વત્પ્રેક્ષ્યં વ્રજતિ શરણં નેતિ નિગમો
વદત્યદ્ધા સર્વઃ શિવ ઇતિ નમઃ સ્તુત્ય શિવ તે ॥૩૨॥
ત્વમેવાલોકાનામધિપતિરુમાનાથ જગતાં શરણ્યઃ
પ્રાપ્યસ્ત્વં જલનિધિરિવાનન્તપયસામ્ ।
ત્વદન્યો નિર્વાણં તટ ઇતિ ચ નિર્વાણયતિરપ્યતઃ
સર્વોત્કૃષ્ટસ્ત્વમસિ હિ નમો નિત્ય શિવ તે ॥૩૩॥
તવૈવાંશો ભાનુસ્તપતિ વિધુરપ્યેતિ પવનઃ
પવત્યેષોઽગ્નિશ્ચ જ્વલતિ સલિલં ચ પ્રવહતિ ।
તવાજ્ઞાકારિત્વં સકલસુરવર્ગસ્ય સતતમ્
ત્વમેક: સ્વાતન્ત્ર્યં વહસિ હિ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૩૪॥
સ્વતન્ત્રોઽયં સોમઃ સકલભુવનૈકપ્રભુરયં
નિયન્તા દેવાનામપિ હર નિયન્તાસિ ન પરઃ ।
શિવઃ શુદ્ધા માયારહિત ઇતિ વેદોઽપિ વદતિ
સ્વયં તામાશાસ્ય ત્રયહર નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૩૫॥
નમો રુદ્રાનન્તામરવર નમઃ શઙ્કર વિભો
નમો ગૌરીનાથ ત્રિનયન શરણ્યાઙ્ઘ્રિકમલ ।
નમઃ શર્વઃ શ્રીમન્નનઘ મહદૈશ્વર્યનિલય
સ્મરારે પાપારે જય જય નમઃ સેવ્ય શિવ તે ॥ ૩૬॥
મહાદેવામેયાનઘગુણગણપ્રામવસત-
ન્નમો ભૂયો ભૂયઃ પુનરપિ નમસ્તે પુનરપિ ।
પુરારાતે શંભો પુનરપિ નમસ્તે શિવ વિભો
નમો ભૂયો ભૂયઃ શિવ શિવ નમોઽનન્ત શિવ તે ॥૩૭॥
કદાચિદ્ગણ્યન્તે નિબિડનિયતવૃષ્ટિકણિકાઃ
કદાચિત્તત્ક્ષેત્રાણ્યપિ સિકતલેશં કુશલિના ।
અનન્તૈરાકલ્પં શિવ ગુણગણશ્ચારુરસનૈ-
ર્ન શક્યં તે નૂનં ગણયિતુમુષિત્વાઽપિ સતતમ્ ॥૩૮॥
મયા વિજ્ઞાયૈષાઽનિશમપિ કૃતા જેતુમનસા
સકામેનામેયા સતતમપરાધા બહુવિધાઃ ।
ત્વયૈતે ક્ષન્તવ્યાઃ ક્વચિદપિ શરીરેણ વચસા
કૃતૈર્નૈતૈર્નૂનં શિવ શિવ કૃપાસાગર વિભો ॥૩૯॥
પ્રમાદાદ્યે કેચિદ્વિતતમપરાધા વિધિહતાઃ
કૃતાઃ સર્વે તેઽપિ પ્રશમમુપયાન્તુ સ્ફુટતરમ્ ।
શિવઃ શ્રીમચ્છમ્ભો શિવશિવ મહેશેતિ ચ જપન્
ક્વચિલ્લિઙ્ગાકારે શિવ હર વસામિ સ્થિરતરમ્ ॥૪૦॥
ઇતિ સ્તુત્વા શિવં વિષ્ણુઃ પ્રણમ્ય ચ મુહુર્મુહુઃ ।
નિર્વિણ્ણો ન્યવસન્નૂનં કૃતાઞ્જલિપુટઃ સ્થિરમ્ ॥૪૧॥
તદા શિવઃ શિવં રૂપમાદાયોવાચ સર્વગઃ ।
ભીષયન્નખિલાન્ભૂતાન્ ઘનગમ્ભીરયા ગિરા ॥૪૨॥
મદીયં રૂપમમલં કથં જ્ઞેયં ભવાદૃશૈઃ ।
યત્તુ વેદૈરવિજ્ઞાતમિત્યુક્ત્વાઽન્તર્દધે શિવઃ ॥૪૩॥
તતઃ પુનર્વિધિસ્તત્ર તપસ્તપ્તું સમારભત્ ।
વિષ્ણુશ્ચ શિવતત્ત્વસ્ય જ્ઞાનાર્થમતિયત્નતઃ ॥૪૪॥
તાદૃશી શિવ મે વાચ્છા પૂજાયિત્વા વદામ્યહમ્ ।
નાન્યો મયાઽર્ચ્યો દેવેષુ વિના શંભું સનાતનમ્ ॥ ૪૫॥
ત્વયાપિ શાઙ્કરં લિઙ્ગં પૂજનીયં પ્રયત્નતઃ ।
વિહાયૈવાન્યદેવાનાં પૂજનં શેષ સર્વદા ॥૪૬॥
ઇતિ શ્રીસ્કન્દપુરાણે વિષ્ણુવિરચિતં શિવમહિમસ્તોત્રં સંપૂર્ણમ્ ॥