paashupatabrahmopanishhat.h

paashupatabrahmavidyaasa.nvedyaM paramaaksharam.h .
paramaanandasaMpuurNa.n raamachandrapadaM bhaje ..
AUM bhadra.n karNebhiH shR^iNuyaama devaaH .. bhadraM pashyemaakshabhiryajatraaH ..
sthiraira~NgaistushhTuvaa{\m+}sastanuubhiH .. vyashema devahita.n yadaayuH ..
svasti na indro vR^iddhashravaaH .. svasti naH puushhaa vishvavedaaH ..
svasti nastaarkshyo arishhTanemiH .. svasti no bR^ihaspatirdadhaatu ..
AUM shaantiH shaantiH shaantiH ..
hariH AUM .. atha ha vai svayaMbhuurbrahmaa prajaaH sR^ijaaniiti kaamakaamo jaayate
kaameshvaro vaishravaNaH . vaishravaNo brahmaputro vaalakhilyaH svayaMbhuvaM 
paripR^ichchhati jagataa.n kaa vidyaa kaa devataa jaagratturiiyayorasya ko devo yaani 
tasya vashaani kaalaaH kiyatpramaaNaaH kasyaaj~nayaa ravichandragrahaadayo bhaasante
kasya mahimaa gaganasvaruupa etadaha.n shrotumichchhaami naanyo jaanaati
tvaM bruuhi brahman.h . svayaMbhuuruvaacha kR^itsnajagataaM maatR^ikaa vidyaa 
dvitrivarNasahitaa dvivarNamaataa trivarNasahitaa . chaturmaatraatmako~Nkaaro mama 
praaNaatmikaa devataa . ahameva jagattrayasyaikaH patiH . mama vashaani sarvaaNi
yugaanyapi . ahoraatraadayo matsa.nvardhitaaH kaalaaH . mama ruupaa 
ravestejashchandranakshatragrahatejaa.nsi cha . gagano mama trishaktimaayaasvaruupaH 
naanyo madasti . tamomaayaatmako rudraH saatvikamaayaatmako vishhNuu 
raajasamaayaatmako brahmaa .  
indraadayastaamasaraajasaatmikaa na saatvikaH ko.api aghoraH
sarvasaadhaaraNasvaruupaH . samastayaagaanaa.n rudraH pashupatiH kartaa . 
rudro yaagadevo vishhNuradhvaryurhotendro devataa yaj~nabhug 
maanasaM brahma maaheshvaraM brahma maanasa.n ha.nsaH 
so.aha.n ha.nsa iti . tanmayayaj~no naadaanusa.ndhaanam.h . 
tanmayavikaaro jiivaH . paramaatmasvaruupo ha.nsaH . antarbahishcharati
ha.nsaH . antargato.anakaashaantargatasuparNasvaruupo ha.nsaH . 
shhaNNavatitattvatantuvadvyakta.n chitsuutratrayachinmayalakshaNa.n
navatattvatriraavR^ita.n brahmavishhNumaheshvaraatmakamagnitrayakalopeta.n 
chidgranthibandhanam.h . advaitagranthiH yaj~nasaadhaaraNaa~NgaM
bahirantarjvalana.n yaj~naa~NgalakshaNabrahmasvaruupo ha.nsaH .
upaviitalakshaNasuutrabrahmagaa yaj~naaH . brahmaa~NgalakshaNayukto
yaj~nasuutram.h . tadbrahmasuutram.h . yaj~nasuutrasaMba.ndhii brahmayaj~naH .
tatsvaruupo.a~Ngaani maatraaNi mano yaj~nasya ha.nso yaj~nasuutram.h .
praNavaM brahmasuutraM brahmayaj~namayam.h . praNavaantarvartii ha.nso 
brahmasuutram.h . tadeva brahmayaj~namayaM mokshakramam.h . 
brahmasandhyaakriyaa manoyaagaH . sandhyaakriyaa manoyaagasya lakshaNam.h .
yaj~nasuutrapraNavabrahmayaj~nakriyaayukto braahmaNaH . brahmacharyeNa
haranti devaaH . ha.nsasuutracharyaa yaj~naaH . ha.nsapraNavayorabhedaH .
ha.nsasya praarthanaastrikaalaaH . trikaalastrivarNaaH . tretaagnyanusandhaano yaagaH .
tretaagnyaatmaakR^itivarNo~Nkaaraha.nsaanusandhaano.antaryaagaH . 
chitsvaruupavattanmaya.n turiiyasvaruupam.h . antaraaditye jyotiHsvaruupo ha.nsaH .
yaj~naa~NgaM brahmasaMpattiH . brahmapravR^ittau tatpraNavaha.nsasuutreNaiva
dhyaanamaacharanti . provaacha punaH svayaMbhuvaM pratijaaniite brahmaputro
R^ishhirvaalakhilyaH . ha.nsasuutraaNi katisa.nkhyaani kiyadvaa pramaaNam.h .
hR^idyaadityamariichiinaaM pada.n shhaNNavatiH . chitsuutraghraaNayoH svarnirgataa
praNavadhaaraa shhaDa~NguladashaashiitiH . vaamabaahurdakshiNakaThyorantashcharati
ha.nsaH paramaatmaa brahmaguhyaprakaaro naanyatra viditaH . jaananti te.amR^itaphalakaaH .
sarvakaala.n ha.nsaM prakaashakam.h . praNavaha.nsaantardhyaanaprakR^iti.n vinaa na muktiH .
navasuutraanparicharchitaan.h . te.api yadbrahma charanti . antaraaditye na j~naataM
manushhyaaNaam.h . jagadaadityo rochata iti j~naatvaa te martyaa vibudhaastapana
praarthanaayuktaa aacharanti .
vaajapeyaH pashuhartaa adhvaryurindro devataa ahi.nsaa
dharmayaagaH paramaha.nso.adhvaryuH paramaatmaa devataa 
pashupatiH brahmopanishhado brahma . svaadhyaayayuktaa 
braahmaNaashcharanti . ashvamedho mahaayaj~nakathaa . 
tadraaj~naa brahmacharyamaacharanti . sarveshhaaM 
puurvoktabrahmayaj~nakramaM muktikramamiti brahmaputraH 
provaacha . udito ha.nsa R^ishhiH . svayaMbhuustirodadhe . rudro
brahmopanishhado ha.nsajyotiH pashupatiH praNavastaarakaH sa eva.n veda . 
ha.nsaatmamaalikaavarNabrahmakaalaprachoditaa .
paramaatmaa pumaaniti brahmasaMpattikaariNii .. 1..
adhyaatmabrahmakalpasyaakR^itiH kiidR^ishii kathaa .
brahmaj~naanaprabhaasandhyaakaalo gachchhati dhiimataam.h .
ha.nsaakhyo devamaatmaakhyamaatmatattvaprajaa katham.h .. 2..
antaHpraNavanaadaakhyo ha.nsaH pratyayabodhakaH .
antargatapramaaguuDha.n j~naananaala.n viraajitam.h .. 3..
shivashaktyaatmaka.n ruupa.n chinmayaanandaveditam.h .
naadabindukalaa triiNi netra.n vishvavicheshhTitam.h .. 4..
triya~Ngaani shikhaa triiNi dvitraaNaa.n sa.nkhyamaakR^itiH .
antarguuDhapramaa ha.nsaH pramaaNaannirgataM bahiH .. 5..
brahmasuutrapada.n j~neyaM braahma.n vidhyuktalakshaNam.h .
ha.nsaarkapraNavadhyaanamityukto j~naanasaagare .. 6..
etadvij~naanamatreNa j~naanasaagarapaaragaH .
svataH shivaH pashupatiH saakshii sarvasya sarvadaa .. 7..
sarveshhaa.n tu manastena prerita.n niyamena tu .
vishhaye gachchhati praaNashcheshhTate vaagvadatyapi .. 8..
chakshuH pashyati ruupaaNi shrotra.n sarva.n shR^iNotyapi .
anyaani kaani sarvaaNi tenaiva preritaani tu .. 9..
sva.n sva.n vishhayamuddishya pravartante nirantaram.h .
pravartakatva.n chaapyasya maayayaa na svabhaavataH .. 10..
shrotramaatmani chaadhyasta.n svayaM pashupatiH pumaan.h .
anupravishya shrotrasya dadaati shrotrataa.n shivaH .. 11..
manaH svaatmani chaadhyastaM pravishya parameshvaraH .
manastva.n tasya sattvastho dadaati niyamena tu .. 12..
sa eva viditaadanyastathaivaaviditaadapi .
anyeshhaamindriyaaNaa.n tu kalpitaanaamapiishvaraH .. 13..
tattadruupamanu praapya dadaati niyamena tu .
tatashchakshushcha vaakchaiva manashchaanyaani khaani cha .. 14..
na gachchhanti svaya.njyotiHsvabhaave paramaatmani .
akartR^ivishhayapratyakprakaasha.n svaatmanaiva tu .. 15..
vinaa tarkapramaaNaabhyaaM brahma yo veda veda saH .
pratyagaatmaa para.njyotirmaayaa saa tu mahattamaH .. 16..
tathaa sati kathaM maayaasaMbhavaH pratyagaatmani .
tasmaattarkapramaaNaabhyaa.n svaanubhuutyaa cha chidghane .. 17..
svaprakaashaikasa.nsiddhe naasti maayaa paraatmani .
vyaavahaarikadR^ishhTyeya.n vidyaavidyaa na chaanyathaa .. 18..
tattvadR^ishhTyaa tu naastyeva tattvamevaasti kevalam.h .
vyaavahaarika dR^ishhTistu prakaashaavyabhichaaritaH .. 19..
prakaasha eva satata.n tasmaadadvaita eva hi .
advaitamiti choktishcha prakaashaavyabhichaarataH .. 20.. 
prakaasha eva satata.n tasmaanmauna.n hi yujyate .
ayamartho mahaanyasya svayameva prakaashitaH .. 21..
na sa jiivo na cha brahmaa na chaanyadapi ki.nchana .
na tasya varNaa vidyante naashramaashcha tathaiva cha .. 22..
na tasya dharmo.adharmashcha na nishhedho vidhirna cha .
yadaa brahmaatmaka.n sarva.n vibhaati tata eva tu .. 23..
tadaa duHkhaadibhedo.ayamaabhaaso.api na bhaasate .
jagajjiivaadiruupeNa pashyannapi paraatmavit.h .. 24..
na tatpashyati chidruupaM brahmavastveva pashyati .
dharmadharmitvavaartaa cha bhede sati hi bhidyate .. 25..
bhedaabhedastathaa bhedaabhedaH saakshaatparaatmanaH .
naasti svaatmaatirekeNa svayamevaasti sarvadaa .. 26..
brahmaiva vidyate saakshaadvastuto.avastuto.api cha .
tathaiva brahmavijj~naanii ki.n gR^ihNaati jahaati kim.h .. 27..
adhishhThaanamanaupamyamavaa~Nmanasagocharam.h .
yattadadreshyamagraahyamagotra.n ruupavarjitam.h .. 28..
achakshuHshrotramatyartha.n tadapaaNipada.n tathaa .
nitya.n vibhu.n sarvagata.n susuukhma.n cha tadavyayam.h .. 29..
brahmaivedamamR^ita.n tatpurastaad\-
     brahmaanandaM parama.n chaiva pashchaat.h .
brahmaanandaM parama.n dakshiNe cha 
     brahmaanandaM parama.n chottare cha  .. 30..
svaatmanyeva svaya.n sarva.n sadaa pashyati nirbhayaH .
tadaa mukto na muktashcha baddhasyaiva vimuktataa .. 31..
eva.nruupaa paraa vidyaa satyena tapasaapi cha .
brahmacharyaadibhirdharmairlabhyaa vedaantavartmanaa .. 32..
svashariire svaya.njyotiHsvaruupaM paaramaarthikam.h .
kshiiNadoshhaH prapashyanti netare maayayaavR^itaaH .. 33..
eva.n svaruupavij~naana.n yasya kasyaasti yoginaH .
kutrachidgamana.n naasti tasya saMpuurNaruupiNaH .. 34..
aakaashameka.n saMpuurNa.n kutrachinna hi gachchhati .
tadvadbrahmaatmavichchhreshhThaH kutrachinnaiva gachchhati .. 35..
abhakshyasya nivR^ittyaa tu vishuddha.n hR^idayaM bhavet.h .
aahaarashuddhau chittasya vishuddhirbhavati svataH .. 36..
chittashuddhau kramaajj~naana.n truTyanti granthayaH sphuTam.h .
abhakshyaM brahmavij~naanavihiinasyaiva dehinaH .. 37..
na samyagj~naaninastadvatsvaruupa.n sakala.n khalu .
ahamanna.n sadaannaada iti hi brahmavedanam.h .. 38..
brahmavidgrasati j~naanaatsarvaM brahmaatmanaiva tu .
brahmakshatraadika.n sarva.n yasya syaadodana.n sadaa .. 39..
yasyopasechanaM mR^ityusta.n j~naanii taadR^ishaH khalu .
brahmasvaruupavij~naanaajjagadbhojyaM bhavetkhalu .. 40..
jagadaatmatayaa bhaati yadaa bhojyaM bhavettadaa .
brahmasvaatmatayaa nityaM bhakshita.n sakala.n tadaa .. 41..
yadaabhaasena ruupeNa jagadbhojyaM bhaveta tat.h .
maanataH svaatmanaa bhaataM bhakshitaM bhavati dhruvam.h .. 42..
svasvaruupa.n svayaM bhu~Nkte naasti bhojyaM pR^ithak svataH .
asti chedastitaaruupaM brahmaivaastitvalakshaNam.h .. 43..
astitaalakshaNaa sattaa sattaa brahma na chaaparaa .
naasti sattaatirekeNa naasti maayaa cha vastutaH .. 44..
yoginaamaatmanishhThaanaaM maayaa svaatmani kalpitaa .
saakshiruupatayaa bhaati brahmaj~naanena baadhitaa .. 45..
brahmavij~naanasaMpannaH pratiitamakhila.n jagat.h .
pashyannapi sadaa naiva pashyati svaatmanaH pR^ithak.h .. 46.. 
ityupanishhat.h ..
AUM bhadra.n karNebhiH shR^iNuyaama devaaH .. bhadraM pashyemaakshabhiryajatraaH ..
sthiraira~NgaistushhTuvaa{\m+}sastanuubhiH .. vyashema devahita.n yadaayuH ..
svasti na indro vR^iddhashravaaH .. svasti naH puushhaa vishvavedaaH ..
svasti nastaarkshyo arishhTanemiH .. svasti no bR^ihaspatirdadhaatu ..

AUM shaantiH shaantiH shaantiH .. hariH AUM tatsat.h ..
iti paashupatabrahmopanishhatsamaaptaa ..